Wat is PTSS en waarom is het moeilijk te begrijpen?
Posttraumatische stressstoornis (PTSS) wordt vaak geassocieerd met oorlogsveteranen of mensen die ernstige, levensbedreigende situaties hebben meegemaakt. Maar PTSS gaat veel verder dan dat. Het is een complexe psychische aandoening die zich kan ontwikkelen na elke traumatische ervaring, of die nu fysiek of emotioneel van aard is. Het wordt gekenmerkt door herbelevingen, flashbacks, nachtmerries, en extreme stressreacties.
Wat PTSS zo ingewikkeld maakt, is dat het niet "één maat voor iedereen" is. Sommige mensen ervaren acute PTSS en herstellen relatief snel met therapie, terwijl anderen, zoals ik, te maken hebben met diepgeworteld trauma dat veel langer blijft hangen. De symptomen zijn grillig en kunnen plotseling getriggerd worden, vaak wanneer je het minst verwacht. Helaas wordt deze complexiteit nog niet altijd goed begrepen, ook niet door artsen en therapeuten die patiënten met PTSS behandelen.
Hoe onbegrip leidde tot een terugval
Ik had het gevoel dat ik op de goede weg was met mijn behandeling. Na meerdere sessies met EMDR begon ik enigszins verlichting te voelen. EMDR is een van de meest gebruikte therapieën voor PTSS, en het kan effectief zijn voor veel mensen. In mijn geval had ik EMDR ondergaan voor het trauma van de ernstige verbranding van mijn twee jongste kinderen, toen 25 jaar geleden. Hoewel die herinneringen nog steeds pijnlijk zijn, voelde ik enige verlichting door de therapie.
Maar toen ik bij mijn bedrijfsarts kwam, raakte hij onbewust aan een ander, dieper liggend trauma. Door zijn snelle oordeel dat ik na de EMDR therapie "hersteld" was en weer aan het werk kon, triggerde hij iets wat ik lang geleden had weggestopt: het trauma van mijn jeugd. Een trauma dat ik zo diep had begraven dat ik het bijna was vergeten. Zijn woorden, zijn gebrek aan begrip, en zijn afwijzing trokken het diepe trauma onmiddellijk naar de oppervlakte, waardoor de onverwerkte pijn in één klap terugkwam. In de auto overviel me in ontredderde wanhoop de gedachte om tegen de vangrail te rijden om alle ellende en strijd definitief te beëindigen.
PTSS is geen rechte lijn naar herstel
Wat ik aan deze ervaring wil benadrukken, is het gebrek aan diepgaand inzicht in de zorg als het gaat om PTSS. Veel artsen, zoals mijn bedrijfsarts, beschouwen PTSS als een stoornis die met enkele therapieën "opgelost" kan worden. Wat ze vaak missen, is dat PTSS — vooral als het complex is en gepaard gaat met jeugdtrauma — zich niet in een rechte lijn laat behandelen.
Therapieën zoals EMDR zijn effectief, maar zijn geen wondermiddelen. Ze helpen bepaalde aspecten van het trauma aan te pakken, maar ze behandelen niet altijd de dieper liggende wortels, zoals misbruik of langdurige verwaarlozing. In mijn geval werd het trauma uit mijn jeugd niet voldoende verwerkt, waardoor ik bij een verkeerde inschatting van de arts werd teruggeworpen in een donkere periode van mijn leven.
Een terugval en afkeuring
Na het bezoek aan de bedrijfsarts stortte alles in. De oude, diepgewortelde wonden die ik jarenlang had weggestopt, werden opengereten.
Het voelde alsof ik de controle over mijn leven volledig kwijt was. De schijnbare afsluiting van mijn EMDR-therapie wekte de verwachting dat ik weer "normaal" zou kunnen functioneren, maar het tegendeel bleek waar.
Uiteindelijk leidde deze terugval tot een volledige afkeuring. Jaren van therapie, inspanningen om te herstellen, en het gevoel dat ik eindelijk vooruitgang boekte, leken in een klap te verdwijnen. De emotionele tol die het heeft geëist, zowel fysiek als mentaal, was enorm. Uiteindelijk leidde deze terugval tot mijn volledige afkeuring.
Meer begrip
Mijn verhaal is er niet een van genezing, maar van voortdurende strijd. PTSS is een complexe aandoening die niet zomaar verdwijnt na enkele sessies therapie. Ik hoop dat artsen, bedrijfsartsen en therapeuten leren om met meer voorzichtigheid en empathie naar hun patiënten te kijken. Herstel is geen vastomlijnd proces — het is een grillige weg met ups en downs, vooral voor mensen met onderliggende trauma’s zoals ik.
Ik pleit voor meer begrip in de medische wereld voor de complexiteit van PTSS. Het is van cruciaal belang dat artsen beseffen dat genezing tijd kost en dat terugval altijd mogelijk is, vooral als het trauma diep in het verleden ligt. Voor patiënten is het belangrijk om te weten dat het oké is om niet meteen "hersteld" te zijn. PTSS is geen rechte weg, maar een kronkelend pad dat begeleiding, geduld en begrip vereist. Het is ook belangrijk om te erkennen dat volledig herstel niet altijd mogelijk is. Soms blijft de aandoening een deel van iemands leven, en dat moet worden begrepen en geaccepteerd door zowel medische professionals als de samenleving.